|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
| |
Złota myśl Racjonalisty: "Jeszcze Polska, jeszcze raz Polska. Co zrobimy z odzyskaną wolnością? Chwilowo przykościelni spierają się, czy nadal prosić Boga, żeby zwrócił ojczyznę wolną, czy żeby ją już teraz wolną zachował. Pan Bóg czeka na dalsze instrukcje. Zatroskani chcą, żebyśmy byli podobni do największej demokracji świata, czyli do Indii, Kaliszan nie widać, ci, którzy wczoraj handlowali dolarami pod kinem, budują.. | |
| |
|
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe » Polskie konkordaty » Konkordat z 1993 » Prace nad konkordatem » Prace nad ustawą ratyfikacyjną
Informacja o przygotowaniach rządu do zmiany ustaw
Informacja
Ministra-Szefa Urzędu Rady Ministrów Michała Strąka dla posła Zbigniewa
Siemiątkowskiego w sprawie przygotowań rządu do zmiany ustaw na skutek
ratyfikowania konkordatu
(17 listopada 1994 r.,
Warszawa)
Warszawa,
1994, 11, 17.
Minister
Szef Urzędu Rady Ministrów
W/DG-4512/499/94 Szanowny
Pan
Zbigniew Siemiątkowski
Przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej
do rozpatrzenia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu
Szanowny Panie Przewodniczący,
Uprzejmie przedstawiam informacje dotyczące przygotowań rządu do uchwalenia
ustaw wiążących się ze skutkami Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską.
A. Projekt ustawy o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania
Projekt został w maju br. omówiony i zaakceptowany przez Komitet Społeczno-Polityczny
Rady Ministrów. Ocenie resortów poddawana jest obecnie wersja uwzględniająca
wniesione wcześniej poprawki i uzupełnienia. Projekt będzie przedmiotem obrad
Rady Ministrów w grudniu br. Rządowa propozycja nowelizacji zawiera następujące
rozwiązania: W art. 2 ustawy, w katalogu praw podmiotowych obywateli dodaje się punkt 7, który
potwierdza prawo do otrzymania pochówku zgodnego z wyznawanymi zasadami
religijnymi lub przekonaniami w sprawach religii.
Art. 13 poświęcony kwestiom związanym z majątkiem i przychodami kościołów i innych związków wyznaniowych uzyskuje brzmienie zgodne z analogicznymi
przepisami zawartymi w ustawie z 13 lipca 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego w RP i w ustawie z 13 lipca 1994 r. o stosunku Państwa
do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP (W przypadku obu ustaw powinna być
podana data: 13 maja 1994 r.), a także w rozpatrywanych obecnie przez Sejm rządowych
projektach ustaw o stosunkach Państwa z kościołami
Ewangelicko-Metodystycznym, Chrześcijan Baptystów i Adwentystów Dnia Siódmego.
Analogiczne przepisy obowiązują także od 1994 r. w stosunku do Kościoła
Katolickiego i Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. W ten sposób
wszystkie kościoły i związki wyznaniowe działające w Polsce będą mogły
korzystać z takiego samego zakresu praw związanych z położeniem finansowym.
Należy zaznaczyć, że art. 13 przewiduje dla osób prawnych kościołów i innych związków wyznaniowych tylko takie zwolnienie podatkowe, z jakich
korzystają wszystkie podmioty gospodarcze. Katalog tych zwolnień określony
jest w art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Art. 16 uzupełnia się o sformułowanie poświęcone stałym formom współdziałania
Państwa nie tylko z poszczególnymi kościołami, lecz także z organizacjami
między kościelnymi. Ma to związek z postulatem Polskiej Rady Ekumenicznej, by
ustawa potwierdziła istniejący stan faktyczny — tzn. funkcjonowanie od 1992
roku Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu i Polskiej Rady Ekumenicznej. W art. 17 ustawy dodaje się nowy ust. 2 zawierający postanowienie o ochronie dóbr
kultury i zasad ich udostępniania, odpowiadający swoją treścią art. 25 ust.
2 Konkordatu.
Nowy art. 191 przewiduje, iż szczegółowe zasady działalności
poszczególnych kościołów mogą stać się przedmiotem dwustronnej umowy
zawieranej między rządem a kierowniczym organem wykonawczym kościoła lub
innego związku wyznaniowego. Zmiany takiej umowy musiałyby być uzgadniane
przez obie strony w trybie przyjętym dla jej zawierania. Przepis taki jest
odpowiedzią na postulaty kościołów i środowisk niekatolickich, które
stwierdzają, iż wynikające z Konkordatu gwarancje stabilności położenia Kościoła
katolickiego są — jako wynik dwustronnych uzgodnień — pewniejsze niż
gwarancje wynikające dla innych kościołów z regulacji ustawowych -
uchwalanych przez suwerenny w swych decyzjach legislacyjnych Parlament. Wydaje
się rzeczą bezsporną, iż nie jest możliwe, by każdy z ponad stu działających
obecnie w Polsce kościołów i związków wyznaniowych uzyskał potwierdzenie
swego statusu na mocy odrębnej, specyficznej ustawy regulującej całościowo
jego stosunek do Państwa. W tym stanie rzeczy umowa proponowana w art. 191
miałaby określać szczegółowe zasady korzystania przez kościoły i związki
wyznaniowe z możliwości przewidzianych w art. 19 ust. 2 ustawy, bez zmiany
sytuacji prawnej i majątkowej kościoła lub związku wyznaniowego. Szczegółowe
kwestie zawarte w umowie wiązałyby się ze specyficznymi problemami i warunkami, w jakich kościół lub inny związek wyznaniowy wypełnia swe
funkcje. Należy zwrócić uwagę, iż formułę umowy dotyczącej kwestii
szczegółowych w stosunkach między Państwem a kościołem przewidziała w art. 23 ust. 2 ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Katolickiego w RP. W nowym art. 192 podkreśla się prawo wszystkich kościołów do
posiadania i zarządzania cmentarzami wyznaniowymi oraz potwierdza się zasadę,
iż w miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd
cmentarza wyznaniowego umożliwia pochowanie na tym cmentarzu, na równych
prawach, zwłok osób zmarłych, które nie należą do danego wyznania.
Zmiany wprowadzone do art. 20 i art. 21 wiążą się z postanowieniami art. 12
ust. 1 Konkordatu (nauka religii w przedszkolach) i w art. 14 ust. 4 Konkordatu
(zasady dotowania szkół i placówek oświatowych). Nowo sformułowany art. 20
ust. 3 przewiduje, że zasady nauczania religii w szkołach i przedszkolach określi
odrębna ustawa, zaś nowy ust. 4 stwierdza, iż oceny z religii wystawiane w punktach katechetycznych są umieszczane na wniosek rodziców, a w szkołach
ponadpodstawowych również samej młodzieży, na świadectwach wydawanych przez
szkoły publiczne. Jest to odpowiedzią na postulaty kościołów mniejszościowych,
które z racji niewielkiej liczby dzieci danego wyznania prowadzą naukę
religii poza systemem oświaty publicznej. W art. 21 nowy ust. 2 przewiduje, że
odrębna ustawa określi również zasady dotowania szkół, przedszkoli i placówek
oświatowo-wychowawczych zakładanych i prowadzonych przez kościoły i inne związki
wyznaniowe.
Art. 22 ust. 3 ustawy uzupełnia się o przepisy odpowiadające postanowieniom
art. 15 Konkordatu. Uzupełnienia te odnoszą się w szczególności do
postulatu zagwarantowania w drodze ustawowej uczelniom kościelnym, które będą w przyszłości zakładane przez inne kościoły — prawa do uzyskiwania pomocy
finansowej na zasadach analogicznych z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i Papieską Akademią Teologiczną w Krakowie. W nowym ust. 5 tego artykułu określony
również zostaje tryb tworzenia wydziałów teologicznych na uniwersytetach państwowych.
Nie można bowiem wykluczyć, iż na niektórych uniwersytetach państwowych mogą
być reaktywowane wydziały teologii prawosławnej i ewangelickiej.
Propozycja nowego art. 241 odpowiada treści art. 22 ust. 1
Konkordatu, zgodnie z którym działalność humanitarna, charytatywno-opiekuńcza i oświatowo-wychowawcza prowadzona przez kościoły winna być zrównana z analogiczną działalnością prowadzoną przez instytucje państwowe. Artykuł
ten wprowadzony został do projektu ustawy w odpowiedzi na postulat kościołów
mniejszościowych. Wykładnia powyższego przepisu będzie musiała być taka
sama, jak wykładnia identycznie brzmiącego postanowienia Konkordatu. W art. 25 nowy ust. 5 ustawy ma związek z postulatem Polskiej Rady
Ekumenicznej, aby uprawnienia innych kościołów były analogiczne z uprawnieniami osób prawnych Kościoła katolickiego — dodany przepis odpowiada
dokładnie art. 48 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do
Kościoła Katolickiego w RP, w brzmieniu nadanym przez ustawę z dnia 29
stycznia 1993 r. o radiofonii i telewizji (Powinno być: ustawę z dnia 29
grudnia 1992 r.). Stanowi on, że kościoły i inne związki wyznaniowe będą
miały prawo zakładać i używać urządzenia radiokomunikacyjne przeznaczone
do nadawania programów radiofonicznych i telewizyjnych oraz uzyskiwać na ten
cel niezbędne częstotliwości na zasadach określonych w przepisach ustawy o radiofonii i telewizji.
Nowy art. 421 przewiduje możliwość przekazywania kościołom lub
innym związkom wyznaniowym nieruchomości lub ich części w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego lub działalności oświatowo-wychowawczej,
opiekuńczo-wychowawczej oraz charytatywno-opiekuńczej. Oznacza to rozciągnięcie
na wszystkie kościoły i inne związki wyznaniowe możliwości, z jakich
korzystają obecnie kościoły, których sytuacja prawna regulowana jest odrębnymi
ustawami. Jak wynika z danych posiadanych przez Biuro do Spraw Wyznań Urzędu
Rady Ministrów, na terenie Polski, szczególnie w zachodniej i północnej części
kraju, znajduje się kilkaset niszczejących, pozbawionych opieki i użytkowników
dawnych obiektów sakralnych, które na podstawie art. 421 mogłyby
być — według uznania wojewody — przekazywane na określone ustawą cele kościołom
lub innym związkom wyznaniowym.
Poza zmianami omówionymi powyżej, rządowy projekt nowelizacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania zawiera także propozycje zmian w części
dotyczącej rejestracji nowo powstających kościołów i związków
wyznaniowych. Kwestie te nie wiążą się ze skutkami ratyfikacji Konkordatu.
Od 1989 roku, tzn. od wejścia w życie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania obowiązują w niezmienionym kształcie przepisy określające zasady
rejestrowania nowo powstających kościołów i związków wyznaniowych. Pięcioletnia
praktyka prowadzenia postępowań rejestrowych ujawniła szereg niedostatków i luk prawnych w dotychczasowych przepisach. W szczególności — ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania przewiduje warunki uzyskania osobowości
prawnej niewspółmiernie łagodne wobec zakresu uprawnień przyznawanych przez
państwo kościołom i związkom wyznaniowym. Prowadzi to do sytuacji, w której o uzyskanie kościelnej osobowości prawnej mogą się w Polsce skutecznie
ubiegać np. ruchy parareligijne, którym odmawia się rejestracji w formie kościołów w innych krajach Europy lub organizacje, które w późniejszej działalności
nie wykazują cech związku wyznaniowego. Wychodząc z założenia o potrzebie
zmiany tego stanu rzeczy, przewiduje się takie określenie kryteriów nabywania i weryfikowania osobowości prawnej, które nie naruszając zasady wolności zakładania
związków wyznaniowych stwarzałyby jednocześnie większe bariery przed możliwościami
nadużywania tych wolności.
B. Ustawa o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz ustawa -
prawo o aktach stanu cywilnego
Komisja do Spraw Reformy Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości
przygotowała projekt, który w najbliższym czasie zostanie przekazany do
konsultacji międzyresortowej i po dokonaniu niezbędnych uzgodnień z innymi
propozycjami legislacyjnymi — przedstawiony Komisji Nadzwyczajnej.
Przekazując powyższe informacje, proszę Pana Przewodniczącego o przedstawienie opinii Komisji na temat ustaw, których nowelizacja jest niezbędna w związku z ewentualną ratyfikacją Konkordatu.
Z
wyrazami szacunku
(-) Michał Strąk
_____________________
Tekst publikowany w: „Konkordat
Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993-1996". Wybór tekstów:
Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski, Instytut Nauk Politycznych, Warszawa
1997.
« Prace nad ustawą ratyfikacyjną (Publikacja: 17-11-2003 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 2962 |
|